ΑΟΘ - Κεφάλαιο 2

H Ζήτηση των Αγαθών

ΜΕΡΟΣ Α

1. Εισαγωγή

- Πώς προσδιορίζονται οι τιμές των αγαθών;
Οι τιμές των αγαθών προσδιορίζονται στην αγορά απο την αλληλεπίδραση των δυνάμεων της ζήτησης και της προσφοράς.
Θα το δούμε αναλυτικά στο κεφάλαιο 5




2. Η Συμπεριφορά του Καταναλωτή

- Χρησιμότητα ενός αγαθού: Η ικανοποίηση η οποία απολαμβάνει ο καταναλωτής, σε μία ορισμένη χρονική περίοδο, από την κατανάλωση του αγαθού αυτού.
- Επιδίωξη του καταναλωτή: Να μεγιστοποιεί τη χρησιμότητα που απολαμβάνει.
- Περιορισμοί:
α) Χρηματικό Εισόδημα (ο αριθμός των χρηματικών μονάδων που διαθέτει για την αγορά αγαθών).
β) Τιμές Αγαθών (ο αριθμός των χρηματικών μονάδων που απαιτούνται για την απόκτηση μίας μονάδας από το συγκεκριμένο αγαθό)
- Ορθολογική Συμπεριφορά/ Ορθολογικός Καταναλωτής: Ο καταναλωτής που επιλέγει αυτά τα αγαθά και σε εκείνες τις ποσότητες που του επιτρέπει το εισόδημα του, ώστε από την κατανάλωση τους να μεγιστοποιεί τη χρησιμότητα του.
- Κατάσταση Ισορροπίας: Αν δεν υπάρξει καμία μεταβολή ο καταναλωτής δεν έχει κανένα λόγω να μεταβάλει τη συμπεριφορά του.

3. Νόμος Ζήτησης - Καμπύλη Ζήτησης

Ορισμός: Όταν η τιμή (Ρ) ενός αγαθού μειώνεται, αυξάνεται η ζητούμενη ποσότητα του (Q) και όταν η τιμή του αυξάνεται, μειώνεται η ζητούμενη ποσότητα από το αγαθό αυτό, όταν οι άλλοι προσδιοριστικοί παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν τη ζήτηση παραμένουν σταθεροί (ceteris paribus).

Παράδειγμα:
Έστω ότι θέλουμε να αγοράσουμε πορτοκάλια. Αν δούμε ότι τα πορτοκάλια είναι πολύ ακριβά θα αγοράσουμε λίγα πορτοκάλια (έως καθόλου) ενώ αν δούμε ότι τα πορτοκάλια είναι πολύ φθηνά θα αγοράσουμε μεγάλη ποσότητα πορτοκαλιών.

Αριθμητικά:

Τιμή (P)	Ζητούμενη Ποσότητα (Q)
0,2	9
0,3	6
0,4	4,5

Αν τώρα θεωρήσουμε ένα σύστημα αξόνων όπου στον κατακόρυφο έχουμε την τιμή και στον οριζόντιο την ποσότητα μπορούμε να πούμε ότι η ατομική καμπύλη ζήτησης ξεκινάει απο πάνω αριστερά και καταλήγει κάτω δεξιά:

Η παραπάνω αρνητική κλίση της καμπύλης ζήτησης οφείλεται στο Νόμο της Ζήτησης

ΠΡΟΣΟΧΗ: Όταν μεταβάλλεται η τιμή του αγαθού τότε έχουμε μετακίνηση επί της καμπύλης ζήτησης

4. Η Αγοραία Καμπύλη Ζήτησης:

Η παραπάνω καμπύλη αποτελεί όπως είπαμε την ατομική καμπύλη ζήτησης, παριστάνει δηλαδή τις προτιμήσεις του ενός ατόμου. Τι γίνεται όμως όταν ενδιαφερόμαστε για το σύνολο των καταναλωτών; Σίγουρα δεν έχουν όλοι οι καταναλωτές τις ίδιες προτιμήσεις!

Σκεφτείτε για παράδειγμα έναν φανατικό, έναν περιστασιακό και έναν μη καπνιστή. Αν η τιμή του πακέτου αυξηθεί πολύ τότε ο μη καπνιστής θα συνεχίζει να μην αγοράζει καθόλου τσιγάρα, ο περιστασιακός καπνιστής θα μειώσει την κατανάλωση του κατά πολύ ενώ ο φανατικός καπνιστής θα αναγκαστεί να μειώσει μεν την κατανάλωση του αλλά για μικρή ποσότητα τσιγάρων - όσο περίεργο και αν σας φαίνεται με πρώτη ματιά, η συμπεριφορά και των τριών καταναλωτών χαρακτηρίζεται ως ορθολογική)

Πως θα βρούμε τη συνολική ζητούμενη ποσότητα και κατά συνέπεια πώς θα παραστήσουμε την Αγοραία (Συνολική) Καμπύλη ζήτησης;

Πολύ απλά για κάθε τιμή θα προσθέσουμε τις ζητούμενες ποσότητες. (ή όπως λέμε θα πάρουμε το οριζόντιο άθροισμα των ατομικών καμπυλών ζήτησης - μιας και στον οριζόντιο άξονα παριστάνουμε τις ποσότητες).

ΠΡΟΣΟΧΗ: Μερικοί απρόσεκτοι μαθητές προκειμένου να βρουν την αγοραία καμπύλη ζήτησης πάνε και προσθέτουν τις τιμές! Αχαρακτήριστο...

	Φανατικός Καπνιστής	Περιστασιακός Καπνιστής	Μη Καπνιστής
Τιμή Πακέτου (P)	QA	QB	QΓ
0,50 ευρώ	100	20	0
2,80 ευρώ	80	5	0
25 ευρώ	50	1	0

5. Η Συνάρτηση Ζήτησης

i) Γραμμική συνάρτηση ζήτησης

Καμπύλη Ζήτησης: Ευθεία

Συναρτησιακή μορφή: Qd=α+βΡ

α>0

β<0>

ii) Ισοσκελής Υπερβολή

Καμπύλη Ζήτησης: Ισοσκελής Υπερβολή

Συναρτησιακή μορφή: Qd=A/P

Όπου ΠΑΝΤΑ Qd*P=A (=συνολική δαπάνη)

6. Άλλοι Προσδιοριστικοί Παράγοντες της Ζήτησης

Είπαμε πιο πριν ότι ο Νόμος της Ζήτησης (αρνητική σχέση μεταξύ τιμής και ζητούμενης ποσότητας) ισχύει όταν οι υπόλοιποι προσδιοριστικοί παράγοντες της ζήτησης παραμένουν αμετάβλητοι (Ceteris Paribus = τα άλλα ίσα ή σταθερά).

Τι θα συμβεί όμως, αν για παράδειγμα, αλλάξουν οι προτιμήσεις των καταναλωτών; (π.χ. ο φανατικός καπνιστής πάθει έμφραγμα και φοβάται για την ζωή του). Τότε παραβιάζεται η υπόθεση του Ceteris Paribus και λέμε ότι μεταβάλλεται η Ζήτηση (αλλάζει και η μορφή της συνάρτησης ζήτησης και μετατοπίζεται η καμπύλη ζήτησης προς τα (α) αριστερά αν μειώνεται η ζήτηση και προς τα (β) δεξιά αν αυξάνεται η ζήτηση.

ΠΡΟΣΟΧΗ: Όταν κάποιος από τους υπόλοιπους (πέραν της τιμής) προσδιοριστικούς παράγοντες της ζήτησης μεταβάλλονται λέμε ότι έχουμε μεταβολές στην Ζήτηση ενώ όταν μεταβάλλεται η τιμή λέμε ότι έχουμε αυξομειώσεις στην Ζητούμενη Ποσότητα.

Οι Βασικότεροι προσδιοριστικοί παράγοντες της ζήτησης είναι:

α) Οι προτιμήσεις των καταναλωτών.

Το Καλοκαίρι θέλουμε περισσότερα παγωτά.

(Αύξηση της Ζήτησης - Μετατόπιση καμπύλης ζήτησης προς τα δεξιά)

Το Χειμώνα δεν θέλουμε πολλά παγωτά.

(Μείωση της Ζήτησης - Μετατόπιση καμπύλης ζήτησης προς τα αριστερά)

- Βλέπετε ότι παρόλο που η τιμή του παγωτού παραμένει σταθερή αυξομειώνεται η ζήτηση μας για αυτό.

β) Το εισόδημα των Καταναλωτών

Εδώ έχουμε μία ακόμη διάκριση των αγαθών:

Κανονικά Αγαθά: Όταν αυξάνεται το εισόδημα μας αυξάνεται και η ζήτηση μας για τα αγαθά αυτά και αντίστροφα.

Κατώτερα Αγαθά: Όταν αυξάνεται το εισόδημα μας μειώνεται η ζήτηση μας για τα αγαθά αυτά και αντίστροφα.

Τα κατώτερα αγαθά ("αγαθά του φτωχού") αγοράζονται συνήθως από οικογένειες με πολύ χαμηλό εισόδημα γιατί είναι τα φτηνότερα στην αγορά. (παράδειγμα, μπίρα απο τα Lidl... αν είχατε αρκετά χρήματα θα προτιμούσατε μια επώνυμη μπύρα...)

γ) Οι τιμές των άλλων αγαθών
Υποκατάστατα: είναι δύο ή περισσότερα αγαθά, όταν το ένα μπορεί να χρησιμοποιηθεί αντί του άλλου, για να ικανοποιήσει την ίδια ανάγκη. (π.χ. μοσχαρίσιο και χοιρινό κρέας)
Η Ζήτηση ενός αγαθού μεταβάλλεται προς την ίδια κατεύθυνση με τη μεταβολή της τιμής του υποκατάστατου αγαθού (ceteris paribus).
Δείτε διάγραμμα σελ 35

Συμπληρωματικά: είναι δύο ή περισσότερα αγαθά, όταν η κατανάλωση του ενός απαιτεί την κατανάλωση του άλλου, για την ικανοποίηση μιας ανάγκης.(π.χ. καφές και ζάχαρη)
Η Ζήτηση ενός αγαθού μεταβάλλεται προς την αντίθετη κατεύθυνση με τη μεταβολή της τιμής του συμπληρωματικού αγαθού (ceteris paribus).
Δείτε διάγραμμα σελ 36

δ) Οι Προσδοκίες και οι Προβλέψεις των καταναλωτών σχετικά με τη μελλοντική εξέλιξη
ι) των τιμών
Φανταστείτε ότι γνωρίζετε ότι σε μία εβδομάδα θα αρχίσουν οι εκπτώσεις. Θα κάνετε τις αγορές σας τώρα; όχι! θα περιμένετε. Άρα η παρούσα ζήτηση θα μειωθεί!
ιι) του εισοδήματος τους
Φανταστείτε ότι ξέρετε ότι θα πάρετε κάποια χρήματα στο τέλος του μήνα. Θα αυξήσετε την τρέχουσα κατανάλωση σας τώρα μιας και θα μπορείτε να την αποπληρώσετε σύντομα.

7. Μεταβολή στη ζητούμενη ποσότητα και μεταβολή στη ζήτηση

Όπως προείπαμε:
- Η ζητούμενη ποσότητα μεταβάλλεται μόνο λόγω μεταβολής της τιμής του αγαθού (ceteris paribus). [Μεταβολές πάνω στην ίδια καμπύλη ζήτησης].
- Η ζήτηση ενός αγαθού μεταβάλλεται όταν παραμένει σταθερή η τιμή και μεταβάλλεται μόνον ένας προσδιοριστικός παράγοντας της ζήτησης. [Μετατοπίζεται ολόκληρη η καμπύλη ζήτησης].